Pyramide van Lencioni: Verantwoordelijkheid

Neemt jouw team verantwoordelijkheid of neemt men genoegen met vrijblijvendheid?

Elk individu of elke groep was of is wel ergens verantwoordelijk voor (geweest). In het geval van teamontwikkeling is het nemen van verantwoordelijkheid het op een na hoogste niveau dat een team moet overwinnen voordat het als team echte resultaten kan boeken.
Het nemen van teamverantwoordelijkheid blijkt voor teams een lastige, maar ook bevredigende stap om te maken. Het is een constante paradox waar ik steeds weer mee te maken krijg tijdens mijn coaching, waarbij het geen verschil maakt of ik managers of medewerkers coach, een kleine afdeling of een groot team in een grotere organisatie.

In alle gevallen is de regel dat het team eerst de eerder besproken complicaties van Lencioni heeft moeten overwinnen (vertrouwen en aanspreken) om de horde “verantwoordelijkheid nemen” te kunnen overwinnen. Daarnaast zal het team afscheid moeten nemen van de lage standaard van vrijblijvendheid en hiertoe eerst moeten begrijpen wat begrijpen wat verantwoordelijkheid echt is.

Wat betekent verantwoordelijkheid:

In de basis houdt het dragen van verantwoordelijkheid in dat er verantwoording moet worden afgelegd waarbij je verantwoordelijkheidsgevoel ervoor zorgt dat je je persoonlijke plicht naar behoren wil uitvoeren. Maar wat betekent verantwoordelijkheid nemen nu eigenlijk in een team? Want: eerlijk is eerlijk, verantwoordelijkheid nemen is een van de meest verwarrende begrippen in de onderlinge communicatie binnen teams.
In teams kun je mensen tegenkomen die een zeer hoog verantwoordelijkheidsgevoel hebben. Zo hoog zelfs dat het gevaar ontstaat dat ze bewust of onbewust het “duik”-ontwijk) gedrag van anderen compenseren omdat ze het alleen voor het hoogste doel gaan. Dit zorgt ervoor dat niet iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid kan of wil nemen.

Beter is het om juist dat te doen doen wat vooraf is afgesproken in het team: zo kan iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid nemen op basis van de gemaakte afspraken.
Dat biedt een basis om met elkaar te evalueren of afspraken gehaald worden, maar ook wat iedereen er individueel aan doet om de afgesproken bijdrage aan het resultaat daadwerkelijk te leveren.

Gebrek aan verantwoordelijkheid in een team:

Vanuit de rol van leidinggevende hoort het bij je taak medewerkers aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. Het aanspreken van je directe collega’s in het team is vaak een stuk lastiger. Werk daarom ook continu aan de lagere complicaties van Lencioni; vertrouwen en aanspreken (“healthy conflict”). Dit leidt tot de echte betrokkenheid binnen het team.

Door gebrek aan echte betrokkenheid en engagement gaan teamleden het nemen van verantwoordelijkheid mijden. Het teamplan moet daarom duidelijk zijn en van harte worden ondersteund want als dit niet het geval is leidt dat er toe dat collega’s minder vaak of aarzelend tot verantwoording geroepen zullen worden. Door elkaar niet meer ter verantwoording te roepen ontstaat het gebrek aan verantwoordelijkheid in het team en zakt het weg naar vrijblijvendheid.

Hoe help je een team verantwoordelijkheid te nemen

Om een team zover te krijgen dat de leden hun verantwoordelijkheid nemen of zich op dit punt ontwikkelen kan je aan de volgende mogelijkheden denken:

• Duidelijk communiceren van doelstellingen en maatstaven: Wanneer hier keer op leer over gesproken wordt kunnen teamleden deze niet meer negeren.
• Door structureel overleggen in te plannen waarin teamleden elkaar feedback geven en bespreken hoe de teamleden functioneren teneinde de vastgestelde doelstellingen te behalen.
• Stoppen met individuele beloning en vervangen voor een teambeloning. Dit kan dan weer zorgen voor een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Wanneer een teamlid niet goed functioneert, wordt het belang om diegene aan te spreken groter om te voorkomen dat doelstellingen niet gehaald worden.

De werkelijke sleutel is zorgen dat teamontwikkeling voortdurend aandacht heeft. Het is van belang dat het team zich continu realiseert dat het succes een teameffort betreft, maar ook dat het falen eveneens een teamwanprestatie betreft.